De hoofddoekjeskwestie

Tot zo’n 100 jaar geleden worden op de meeste schilderijen van onze Hollandse (en andere europese) meesters vrouwen afgebeeld met een hoofddoek of kapje. Een aantal vrouwbeelden van bekende schilderijen of een van andere bekende herkomst heb ik gebruikt om de vrouw met hoofddoek in vele vormen te laten zien. Van schilderijen van Vermeer, Rembrandt, maar ook Roodkapje, Drostevrouw, Zeeuws meisje. Daardoor ontstaat een afwisselend beeld van de sluier als symbool van maagdelijkheid en verborgen sexualiteit en van de vrouw tussen twee uiterste typeringen, de hoer en de maagd. De hoofddoek kan beschermen, verleiden, provoceren, beklemmen, discrimineren, …

Natuurlijk heeft het onderwerp hoofddoek tegenwoordig een politieke lading, maar mijn eerste referentie is de schilderkunst. Vooral Vermeer heeft een belangrijke invloed: zijn heldere schilderijen zijn nog steeds actueel. Met het ensceneren van het Melkmeisje van Vermeer ben ik in 1993 begonnen:

In mijn schilderijen en digitale prints op doek worden culturele elementen door elkaar gebruikt: oerhollandse beelden komen uit andere werelddelen. Identiteit is voor mij een constructie en een constructie kan uit elkaar vallen en opnieuw in elkaar gezet worden, speels, serieus, vragenderwijs… opportunistisch, politiek correct…

Zo wil ik rammelen aan de vaste beelden van onze iconen: door er een luidruchtig visueel spel mee te spelen. Al jaren gebruik ik veel verschillende materialen op doek: allerlei soorten verf, textiel, knopen, spulletjes..die eenpersoonlijke herinnering of een bestaande betekenis hebben. Ik hou ervan allerlei soorten verf (olie, acryl, lakken, vernis) en manieren van schilderen in één schilderij te mixen: druipen, gooien met verf, laten lopen, fijnschilderen, sponzen… Sommige beelden laten zich goed ‘vertalen in verf’, maar meestal heb ik meer nodig om als kijker in en uit te zoomen, de onrustige blik van de hedendaagse toeschouwer te kunnen boeien met stilstaande beelden, waar je door gevangen wordt en uiteindelijk toch in kan verdwijnen… Ik wil een wereld scheppen waarin soms wringende beelden een dialoog aangaan en de blik van de toeschouwer herhaaldelijk stokt, doordat de kijker op een ander been gezet wordt.

Zo’n 20 jaar geleden heb ik een systeem gemaakt waarin ik verschillende materialen hun eigen plaats en inhoud heb gegeven. In algemene zin werkt het nog steeds zo: materialen fungeren als drager van betekenis, die ik vervolgens naar mijn eigen hand zet. Sinds een jaar of zeven maak ik ook digitale prints. Ik bouw mijn beelden op uit foto’s, zelf geschilderde en gescande of gegooglede afbeeldingen. Ik heb een eigen techniek ontwikkeld om van alle input een schilderkunstig geheel te maken. Verf en pixels zijn dan even belangrijk.